ต้มแซ่บมีที่กำเนิดอันลึกซึ้งในแนวด้านกับวัฒนธรรมและอาหารของคนอิสาน เป็นเรื่องราวที่ถูกสืบทอดต่อกันมาเป็นพันธสัญญาอันแข็งแกร่ง โดยแต่ละครอบครัวมักจะมีสูตรที่ล้ำค่าของต้มแซ่บที่ถูกส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่น

ต้มแซ่บนั้นไม่เพียงแค่เป็นอาหารที่อร่อยเท่านั้น แต่ยังเป็นตัวแทนที่ทำให้คนอิสานรู้สึกถึงความเป็นอิสานแท้ ๆ ต้มแซ่บไม่ได้เป็นเพียงการทำอาหารเพื่ออิ่มท้อง แต่ยังเป็นการสร้างความสัมพันธ์ที่แน่นอนระหว่างครอบครัวและชุมชน นอกจากนี้ ต้มแซ่บยังมีการนำเสนอในงานฉลองสำคัญ เช่น งานแต่งงาน การบวช หรือเทศกาลต่าง ๆ ทำให้เป็นส่วนสำคัญของประเพณีและพิธีกรรมในวงบริบทต่าง ๆ

สูตรต้มแซ่บมักมีความซับซ้อนในการเตรียมเครื่องปรุง แต่ก็สามารถทำได้ง่ายๆ ที่บ้าน เริ่มต้นจากการเตรียมเครื่องปรุงเช่น ข่า ตะใคร้ ใบมะกรูด และพริกขี้หนูสด ซึ่งจะช่วยเพิ่มกลิ่นหอมและรสแซ่บในต้มแซ่บได้อย่างเต็มที่

เมนูต้มแซ่บก็หลากหลายไม่ว่าจะเป็น ต้มแซ่บหมู, ต้มแซ่บไก่, ต้มแซ่บเป็ด, ต้มแซ่บกุ้ง หรือแม้กระทั่งต้มแซ่บปลา มีความหลากหลายในส่วนผสมและวิธีการปรุงทำ ทำให้ต้มแซ่บเป็นตัวแทนของความอร่อยและหลากหลายในอาหารไทย

ในการทำต้มแซ่บปลาเช่น ควรเลือกปลาที่สดใหม่ และใส่ส่วนผสมอื่น ๆ เช่น มะนาว, ผักชี, และหอมแดง เพื่อเพิ่มรสชาติและกลิ่นหอมของต้มแซ่บ นอกจากนี้ยังสามารถปรับปรุงรสชาติตามความชอบได้ เช่น เพิ่มน้ำปลา, น้ำตาลทราย, หรือพริกขี้หนูสับตามความชอบ

เมื่อทำต้มแซ่บเสร็จสิ้นแล้ว กลิ่นหอมและรสชาติที่แซ่บ ๆ จะกระจายออกมาเป็นความอร่อยที่หลากหลายและสะกดรสทุกคนในครอบครัว ซึ่งทำให้ต้มแซ่บไม่เพียงเป็นอาหารแค่ตัวเดียว แต่ยังเป็นศิลปะที่ทำให้คนอิสานรู้สึกถึงความเป็นกลางของชุมชนและความเป็นไทยในทุกๆ จานอาหารที่นำเสนอ